Monday, October 10, 2011

Arangkada of Leo Lastimosa for October 12, 2011

Asa ang Hinatuan?


Sa Severe Weather Bulletin No. 5 sa Pagasa, gipaubos na sa Public Storm Warning Signal No. 1 ang amihanang Sugbo.  Ang bulletin sinuwat sa ulohang buhatan sa Pagasa ug igo lang gibasa sa forecasters sa Mactan.  Kinsa wa magtagad pagtumbok asang dapita sa amihanan--gikan sa Consolacion ngadto sa Daanbantayan--ang maigo sa bagyong Ramon.
Di kinahanglan nga magpabarug og bag-ong radar ni magpalupad og laing satellite silang Direktor Oscar Tabada ug kaubanan.  Ang bugtong gikinahanglan mao ang pagsubay sa gitakdang ruta sa bagyo ug paghingan sa tanang kalungsoran, dakbayan ug lalawigan nga maagian.  Di sila kinahanglan nga mosungasong sa amihanan.  Kon dili ang paghingan sa mga natungod sa coordinates sa ilang mapa.

-o0o-

Usa sa batakang lagda sa paghimo sa kasayuran nga mas masabot, mas makadani ug mas makahuloganon sa katawhan mao ang gitawag nga "localization:"  Ang pag-una sa bahin sa kasayuran nga mas duol ug mas dako og epekto sa lokal nga mga molupyo.  Ang taga Sugbo, pananglitan, mas madani sa bagyo nga moigo sa Metro Cebu kay sa bagyo sa Fukushima, Japan.
Maong, pasayloa, di gyod ko kasabot nganong ang forecasters sa Pagasa Mactan mouna pagpahibawo nato unsay kahimtang sa panahon sa Metro Manila kay sa atong kaugalingong nataran.  Nga di man unta kinahanglang maghimo og ilang kaugalingong forecast, kon dili igo lang mokuot sa linya mahitungod sa Sugbo nga gilubong sa ubos.

-o0o-

Mas matultolan sa mga Sugbuanon ang nahimutangan sa bagyong Ramon kon, inay moingnon ang Pagasa nga nahimutang sa 245 kilometros sa silangan sa Hinatuan, Surigao del Sur, pahibaw-an ta nila nga ang bagyo nahimutang sa 500 kilometros sa habagatan silangang bahin sa Metro Cebu.
Mas makatabang sab sa mga Sugbuanon kon, inay ingnan nga si Ramon mahimutang sa amihanang Sugbo sa Miyerkules sa gabii o sa Huwebes sa buntag, pahibaw-on ta sa Pagasa kon ang Dakbayan sa Bogo o lungsod sa  Tabogon ba ang labing mapadul-an sa bagyo.

-o0o-

Di kinahanglan nga modeklarar ang Pagasa Mactan og kagawasan gikan sa ilang ulohang buhatan.  Kinahanglan lang nga ang lokal nga forecasters maghupot og sentido kumon, inay nga magpaka aron ingnon nga mga robot nga way igong kabuot sa pagbasa sa forecast nga sinuwat sa taga Manila.
Si Tabada takos nga motudlo sa iyang mga sakop unsaon paghubad ang opisyal nga forecast sa pinulongan ug mga detalye nga masabtan natong kasarangang mga molupyo.  Kon hangtod karon nahadlok sila nga ang pagpatin-aw sa sinuwat nga forecast, o pagsukwahi ini kon may mas bag-ong kalamboan sa kausaban sa dagan sa bagyo, angay nga patakdan sila ni Tabada sa iyang kaisog pagbarug alang sa kaayuhan sa kinabag-an, inay pagpagapos sa binuang nga mga lagda sa ilang ulohan nga buhatan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for October 11, 2011

Kugihan nga forecast


Nipasidaan si Pagasa Mactan Director Oscar Tabada nga mahimong maigo ang Sugbo sa bagyong Ramon, ang kanhi low pressure area nga namugna sa silangang Mindanao.  Nipasabot si Tabada nga kasagaran sa bagyo nga magsugod sa silangang Mindanao moigo gyod sa Sugbo.
Mas tin-aw ang pasidaan ni Tabada.  Kay sa forecast sa ilang ulohang buhatan sa Pagasa.  Sama sa naandan.  Sa kasarangang kawani pa sa Pagasa duha ka dekada na ang nilabay, si Tabada nirisgo sa iyang trabaho, nisukwahi sa forecast sa Pagasa nga Samar ang puntirya ug nipasidaan nga nituyok ang bagyo ug maigo ang Sugbo sa Ruping.

-o0o-

Nagusbat ang Sugbo.  Apan nakalikay sa mas dakong kadaot, salamat sa pasidaan ni Tabada.  Wa matangtang si Tabada sa trabaho, gani karon usa na sa dakong haligi sa Pagasa.  Apan nagpabilin ang bisyo sa iyang buhatan pagluwat og lutaw nga forecasts nga kasagaran sila ray makasabot.
Kadudahan pa gani kon makasabot ba ang tanang forecasters.  Kay may mga kawani sa Pagasa nga igo lang mobasa ug di takos nga makapasabot sa ilang gibasa.  Igo lang magsumay-sumay sa isuwat sa ilang ulohang buhatan:  Ang kahimtang sa panahon sa Metro Manila maoy kanunayng unahon bisan kon nia sila magsibya sa Sugbo ug Kabisay-an.

-o0o-

Basaha ra gud ning Bulletin No. 1 sa Pagasa sa bagyong Ramon:  Nakit-an si Ramon sa 600 kilometros silangan habagatan silangan sa Hinatuan, Surigao del Sur, sa coordinates nga 7.6*N, 132.2*E, naghagiyos sa gikusgong 55 kiometros matag takna duol sa tungatunga ug nag-irog paingon sa kasadpan sa gikusgong 15 kilometros matag takna.

Karong Martes sa buntag, si Ramon gibanabana nga mahimutang 300 kilometros silangan sa Hinatuan, Surigao del Sur; sa Miyerkules sa buntag, sa 60 kilometros silangan habagatang silangan sa Surigao City ug sa Huwebes sa buntag, duol sa Iloilo City.   

-o0o-

Palihug itandi ning mas detalyado nga forecast sa pribadong weather monitoring agency dinhi sa ato, ang Typhoon2000ph:  Si Ramon nakit-an 881 kilometros habagatan silangan sa Sugbo; 868 kilometros silangan habagatang silangan sa Tagbilaran City; 841 kilometros habagatang silangan sa Ormoc City; 697 kilometros habagatang silangan sa Surigao City; ug 668 kilometros silangan habagatang silangan sa Butuan City.
Si Ramon nagpaingon sa Surigao ug Leyte.  Kinahanglan nga mangandam ang mga molupyo sa amihanang Mindanao, Kabisay-an ug habagatang Bicol.  Ang Sugbo gitakdang maigo ni Ramon unya sa alas-6 hangtod sa alas-8 sa Miyerkules sa gabii.  Sa di pang Sugbo, maigo ni Ramon ang Surigao City sa alas-5 hangtod sa alas-8 sa Miyerkules sa buntag.  Human sa Sugbo, si Ramon moigo sa Bacolod ug Iloilo sa alas-12 hangtod sa alas-3 sa kadlawon sa Huwebes.
Way espesyal nga satellites ang Typhoon2000ph.  Mas kugihan lang kay sa Pagasa:  Gibutangan og mga ngan sa mga dapit ang coordinates sa nahimutangan ug direksiyon sa bagyo.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com