Monday, February 16, 2009

Arangkada of Leo Lastimosa for February 18, 2009

              BUKTOT SA LANA

 

            Karong nagsugod na sab ang mga kompaniya sa lana pagpasaka sa presyo sa ilang mga produkto, bisan sa padayong pagtidlom sa presyo sa lana sa merkado sa kalibotan, unsa may mahimo sa kagamhanan?  Nimando si Energy Secretary Angelo Reyes sa mga kompaniya sa lana paghatag og sinuwat nga katin-awan sa ilang pagsukwahi sa kalibotanong pag-us-os sa presyo tungod sa paghiyos sa konsumo, apan mangurog ba sila?

            Ang tubag sa unang pangutana:  Wa.  Ang tubag sa ikaduhang pangutana:  Di.  Way mahimo ang kagamhanan pagpugong sa pagpaburot sa ginansiya sa mga kompaniya sa lana.  Ug di sila mahudlat bisan kapila pa pasidan-i nilang Reyes ubang kadagkoan.

-o0o-

            Tungod sa oil deregulation law, naglaway lang ang mga konsumidor sa Pilipinas sa pagkatagak sa presyo sa lana sa merkado sa kalibotan sa iyang labing ubos nga ang-ang sud na sa daghang katuigan.  Bisan sa duha ka makalilisang nga laslas sa produksiyon sa Opec sa niaging tuig ug sa gihulga nga laing laslas sunod buwan, nagpabilin ang presyo sa lana sa $47 matag baril.  Nga labihan nang ubosa kon itandi sa kinatas-ang presyo nga $147 matag baril sa Hulyo sa niaging tuig.

            Tungod sa oil deregulation law, ang mga kompaniya sa lana makapaugat pagpangilkil sa katawhan; ug ang kagamhanan way mahimo pagbaraw sa ilang pagpahimus.  Mas pait kon ang kagamhanan ug mga kompaniya sa lana magkakonsabo pagtumpi sa ginansiya ug pagpaburot sa buhis.

-o0o-

            Pinaagi sa pagtangtang sa pagkontrolar sa kagamhanan sa presyo sa lana, gipanghinaot nga (1) mahimong mas gawasnon ang merkado, (2) mapalambo ang kumpetinsiya sa mga kompaniya sa lana, nga gipanghinaot nga mosangpot sa (3) mas baratong lana alang sa konsumidor.

            Apan ikaw ug ako nahibawo nga wa ni mahitabo.  Managsama ang saka ug us-os sa presyo sa higante ug gagmayng mga kompaniya sa lana.  Managsama pa gani kasagaran ang takna sa pagpahibawo sa kausaban sa presyo.  Kon wa matuman ang labing dakong katuyoan sa balaod, nganong pabilin pa mang gipatuman ang oil deregulation law?

-o0o-

            Tungod sa oil deregulation law, mahimong mahitabo ang mosunod:

·        Bisan motidlom ang kalibotanong presyo ngadto sa $9 matag baril, magpabiling P50 ang litro sa gasolina dinhi sa ato;

·        Bisan kon ang Shell mopabarato sa krudo ngadto sa P20 matag litro, ang gasoline stations sa Sugbo molansang sa P50 matag litro; ug

·        Bisan ipanghatag nang lana sa gawas kay wa nay demanda, magpapating ang lokal nga gasoline stations pagpaningil og P50 matag litro kay nadak-an ang tag-iya sa gasto sa kasal sa anak.

            Sa pikas nga bahin, kitang mga konsumidor dunay mahimo.  Ang pag-iban sa atong konsumo sa lana makapahagsa sa presyo.  Ug ang mga politiko nga nipalabi sa buhis kay sa kinabag-an mahimong palagputon sa gahom.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 17, 2009

              SAAD SA YUTA

 

            ABS-CBN Garden—Tugoti kong mohulagway sa among bakilid niadto:  Titip kaayo nga kon magpatugatuga kag kanaog, bisan unsa pa kapilit ug kadagko sa ngipon sa imong sapatos, kuyaw kang maligid ug mahagbong; maayo gani di kaayo habog, upat ra tingali ka dupa, nga mahimo ka lang magaras ug mabun-og ug mapiang ug gamay rag kahigayonan nga mabalian.

            Tungod nga akong ihulagway ang among bakilid karon:  May tulo na dagkong ang-ang nga, gawas nga katamnan luwas nang kaagian, may kanal na sa ibabaw aron nga di na bahaan ni mabanlas ang yuta, ug namungingi sa mga bayanan sa nagkalainlaing matang sa pagtanom sa mga dapit nga kabos, nihit, o wa gyoy yuta.

-o0o-

            Salamat sa mga sakop sa Cebu City Federation of Farmers (CCFF), nga tibuok adlaw nga nipakita namong may paglaom pa diayng tugkan og mga tanom ang pansil namong yuta, kahibawo na mi sa mosunod nga mga paagi sa panguma:

·        Basket ug trench composting:  Ginipsang kawayan nga gibalikos sa gitusok nga mga lipak pagsipong sa mga dahon ug sanga nga inigka dugta makapalipang sa naglibot nga mga tanom;

·        Newspaper farming:  Paghanig sa gigum-os nga mga pamantalaan, nga kanunayng basa sa bisbis nga tubig nga nasipong sa imbudong kawayan, nga ampayng likosan sa gamot sa tawong ug ubang utanon; ug

·        Pagbutang og yuta sa gipabarug nga bus sa kawayan, ang unang buko gitamnag kamote ug ang ikaduha, alugbati.

-o0o-

            Karong adlawa, turno na sab sa Cebu Provincial Agriculture Office pagtudlo namo unsaon paghimo og seed bed.  Nga maoy luyongan sa mga tanom nga gagmayg liso, sa di pa ibalhin sa garden soil nga pinutos sa plastik ug sa di pa itanom sa yuta.

            Tudloan sab mi nila unsaon pagputos og plastik ang among plots aron kaibanan ang pagdahili ug mapabilin ang kabasa ug katambok sa yuta, gawas nga kapugngan ang paspas nga pagtubo sa mga sagbot.  Magda sab silag daghang lawngon sa sangig ug mga punoan sa tangad nga ipalibot sa ubang tanom aron kapanalipdan gikan sa mga peste.

-o0o-

            Inanayng nakaangkon og kinabuhi kining sagbuton ug pinasagdang luna nga labayanan sa among biya.  Ang kabaskog sa mga tamatis ug tawong, nga nakasugakod sa baha sa Bagyong Bising sa niaging semana, nipasalig nga di makawang ang among patugatuga.  Ang pagkabuslot sa mga petsay nakapapugwat namo nga di diay mahimong mangiyugpos lang paghuwat sa ting-ani.

            Nagsugod mi sa Kapamilya Backyard Gardening Project nga wa kahibawo kapamatud-an bang pangangkon nga mao ni usa sa panagang sa kalibotanong krisis.  Tungod sa tabang sa Kapitolyo sa Sugbo, Cebu City Hall, Mandaue City Hall, Gawad Kalinga, CCFF ug sa mga tigpaminaw, inanay ming nakat-on.  Hinaot nga, sa di pa pul-an sa pagsige namog hisgot, makat-on mo uban namo.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com