Monday, August 24, 2009

Arangkada of Leo Lastimosa for August 26, 2009

                NAKAMENOS NATO

 

            Nakamenos gyod diayng Kapitolyo sa mga Sugbuanon.  Gawas nga wa kakita asa nagsugod ug asa kutob ang 25 ka ektaryang luna sa mga Balili sa Tinaan, Naga, wa sab diay sila magtagad pagtan-aw sa mga titulo sa yuta.

            Kon may bisan gamay pa lang untang kaikog silang Gobernador Gwen Garcia ug kaubanan sa kabos nga mga Sugbuanon, kansang mandato maoy nakapahimutang nila sa katungdanan ug kansang buhis maoy ilang giwaldas, gihuwat unta una nila ang mga titulo sa yuta, bahala na kon wa sila magtagad pagsusi sa naa ba sa ibabaw o ilawom sa dagat, wa pa hatagi og pasiunang bayad ang mga Balili.

                        -o0o-

            Nahugno ang kinakusgang panagang nilang Garcia ug kaubanan sa nabulilyasong transaksiyon:  Nga nibayad sila sa mga Balili kay nisalig sa katinuod sa mga titulo ug sa Torrens System nga maoy gisunod sa Republika sa Pilipinas.  Ang sistema niila sa original certificate of title o sa transfer certificate of title isip pruyba sa pagpanag-iya.

            Ang wa pagpaabot sa certified true copies sa mga titulo nagmatuod nga mas determinado ang Kapitolyo pagpalusot sa transaksiyon kay sa pagpanalipod sa interes sa mga Sugbuanon.  Di diay tinuod nga bilib sila sa torrens kon dili mas bilib sila sa "tulin" system.  Hinaot nga ang ilang pag-isnab sa titulo wa magkahulogan nga gihatagan nilag mas dakong importansiya ang "porsiyento" sa transaksiyon.

                        -o0o-

            Laing kahibulongan nga bahin sa transaksiyon:  Dunay duha ka resolusyon nga gipasar ang provincial board pagtugot ni Garcia pagsud sa transaksiyon uban sa mga Balili—ang orihinal nga resolusyon niadtong Enero 14, 2008 nga nagtakda sa presyo nga tag P434 matag metro cuadrado giusab niadtong Abril 21, 2008 nga nagpaubos sa presyo ngadto sa P400 matag metro cuadrado; apan si Garcia wa magpaabot nga ma-epektibo ang inusab nga resolusyon, gipirmahan niyang MOA pinasikad sa pagtugot sa unang resolusyon apan ginamit ang presyo sa ikaduhang resolusyon.

            Unsa may ilang gidalian?  Nganong mora man silag gisilihan?  Nganong mora mag naglumba paglayat nga morang wa nay ugma?

                        -o0o-

            Nagkadaghan ang nanggawas nga kasayuran mahitungod sa transaksiyon, nagkabantang ang kadako sa papel ni Board Member Juan Bolo—gikumbinser si Garcia pagpalit sa yuta, giapura ang appraisal committee pagtakda sa presyo sa luna, gikumbinser ang provincial board pagtugot ni Garcia ug pag-andam sa deed of sale ug sa MOA.

            Masabot nga nagkarakara ang appraisal committee dihang gibundakan ni Bolo sa ngan ni Garcia.  Katuohan sab nga nagyanguyango ang provincial board dihang giwarawara ni Bolo ang ngan ni Garcia.  Apan pasayloa nga maglisod ko pagtuo nga hasta si Garcia naapil og kakugang ug nahasiril-siril nga morang gilubatlubatan dihang giapura ni Bolo.  Gawas lang kon nakumbinser ni Bolo si Garcia nga tinuoray ning transaksiyon ni Garcia.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 25, 2009

                        BAHAG ANG IKOG

 

            Pila ka adlaw human nangayo og pasaylo ug niangkon og responsibilidad si Gobernador Gwen Garcia sa pagpalit sa luna sa mga Balili nga naa pa sa ilawom sa dagat sa Tinaan, Naga, nagkapuliki ang mga opisyal sa Kapitolyo pagmatuod nga di diay bulilyaso ang transaksiyon:

·        Legal diayng transaksiyon kay wa pa maaprobahi ang walo ka tuig nang rekomendasyon sa DENR pagbasura sa mga titulo sa mga Balili;

·        Bisang mga luna ilawom sa dagat mapuslan sa reclamation project ginamit ang abo sa uling nga itam-ok-na-binayran-pa sa Kepco-SPC Power Plant Corporation; ug

·        Kon di na mabawi ang P38 milyones, may ubang yuta ang mga Balili nga makuha ang Kapitolyo.

                        -o0o-

            Bisan si Cebu Provincial Board Member Juan Bolo, kansang lifestyle gitumbok nga inanayng nausab human sa transaksiyon, niisa sa kahigayonan nga kapanalipdan sa Kapitolyo bisan ang mga titulo sa pagatpatan ug sa mga luna ilawom sa dagat.  Inay modason sa makiangayong mga pagsaway sa pagpatitulo sa Silot Bay sa Liloan, si Bolo nipili pagkabayo sa gikuwestiyong hukom sa Korte Suprema nga nipatigbabaw sa katungod sa nakapalit sa mga titulo nga nakuha sa ilad.

            Saliging mga abogado sa Kapitolyo nga makapangita og lusot bisan sa labing makauuwawng mga transaksiyon nga ilang masudlan.  Bisan ang pagduot nilang Bolo atubangan sa publiko, sama sa pagpangayog pasaylo ni Garcia, mahimong kabahin lang diay sa ulug-ulog paghupay sa kasuko sa Sugbuanong mga magbubuhis.

                        -o0o-

            Apan ang transaksiyon, nga nakapaalkanse pag-ayo sa kagamhanan, nahuman na.  Ang bisan unsang lusot—pagbawi sa kuwarta, pagpanalipod sa titulo ug pagpangita og kapuslanan sa kuwestiyonableng kabtangan—di makapapas sa nahimo nang kalapasan sa balaod.  Ang pagpabaya nilang Garcia ug ubang kadagkoan sa Kapitolyo di mahimong kalimtan ug isalindto na lang.

            Hinaot nga di magpalipat ang mga Sugbuanon gikan sa tinuod nga isyu.  Giwaldas sa Kapitolyo ang ilang buhis sa transaksiyon nga marka pataka.  Bisan unsaon pagpakauwaw sa Kapitolyo ang mga nibutyag sa kahiwian, hinaot nga padayong maningil ang mga magbubuhis sa mga nibudhi sa ilang pagsalig.

                        -o0o-

            Ayaw na lag palipat og subay sa imbestigasyon sa Kapitolyo nga gipasiugdahan ra sab sa mga imbestigahunon.  Hinunoa, tabang og paniid sa imbestigasyon sa Visayas Ombudsman sa eskandalo.  Labihan nila kamaikugon nga nalukop na sila pagpangayo sa tabang sa pribadong mga tawo ug ubang buhatan sa kagamhanan, gawas sa taga Kapitolyo nga maoy utok sa transaksiyon.

            Ambot nganong mahadlok si Visayas Ombudsman Pelagio Apostol paggamit sa iyang gahom pagsupina aron mapugos silang Garcia ug kaubanan pagtahan sa mga dokumento sa gikuwestiyon nilang mga transaksiyon—sama sa pagpalit sa luna sa mga Balili ug sa pagtukod sa CICC.  Bisan ang nakabuylo na nilang imbestigasyon sa deco lampposts sa Asean Summit wa gyong kaabot sa kinadak-ang isda—si DPWH Secretary Hermogenes Ebdane.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com