Arangkada of Leo Lastimosa for February 9, 2012

Way tsunami


Wa maapil ang Sugbo sa listahan sa tsunami-prone areas sa Philippine Institute of Volcanology and Seismology (Phivolcs).  Naapil hinuon ang laing tulo ka lalawigan sa Central Visayas, ang Bohol, Negros Oriental ug Siquijor.  Kini tungod kay, bisan unsaon nimo og tuali ang mapa, ang Sugbo nasalipdan sa tag-as nga mga bukid ug kasilinganan nga mga isla.
Segun sa Phivolcs way kahigayonan nga maigo ang Sugbo sa tsunami gikan sa ubang kanasuran ug langyawng kadagatan.   Nipasidaan hinuon ang Phivolcs nga mahimong maigo sa langyawng mga tsunami ang hapit tanang lungsod sa kabaybayonan sa Bohol, ang habagatan-silangan nga ngilit sa Negros Oriental ug ang kabaybayonan sa Siquijor.

-o0o-

Sa pikas nga bahin, ang buwag nga mapa nga gimantala sa website sa Phivolcs nagpakita nga may kahigayonan nga maigo ang Sugbo sa lokal nga tsunami.  Matod sa Phivolcs may gamayng tsunami sa kadagatan nga gitaliwad-an sa Bohol, Negros Oriental ug Sugbo pila na ka dekada ang nilabay.
Mao ni sukaranan sa Phivolcs pagluwat niadtong kontrobersiyal nga Tsunami Alert Level 2 niadtong Lunes sa udto pila ka gutlo human sa kusog nga linog.  Gani, ikalima na tong tsunami alert nga ilang naluwatan karong tuiga.  Apan maoy labing taas, Level 1 ra ang alerts nga giluwatan human sa mga linog sa Vanuato, Northern Sumatra, Santa Cruz Island Region ug Honshu, Japan.

-o0o-

Matod sa Phivolcs ang labing bantang sa lokal nga mga tsunami mao ang mga nag-atubang sa Pacific Ocean, South China Sea, Sulu Sea ug Celebes Sea.  Ang labing makalilisang nga tsunami sa kasaysayan sa Pilipinas nahitabo niadtong Agosto 17, 1976 nga namugna sa 7.9 magnitude nga linog sa Moro Gulf.  Kapin sa 5,000 ang nangamatay ug nangawagtang sa Zamboanga, Pagadian ug ubang bahin sa habagatan kasadpang Mindanao.
Laing tsunami ang namugna human sa kusog nga linog sa Mindoro niadtong Nobyembre 15, 1994.  78 ang namatay sa maong katalagman.

-o0o-

Ang lokal nga tsunami kasagaran mahitabo duha ngadto sa lima ka gutlo human sa linog.  Sa ato pa, wa nay panahon sa pagpangandam ang mga biktima.  Maong nagsige gyod og tambag ang Phivolcs nga kon dunay linog mopalayo gyod dayon sa mga baybayon ug di angayng mopaduol pagtan-aw kon modako ba ang dagat.
Sa ato pa, kon may tsunami pang namugna human sa kusog nga linog niadtong Lunes sa udto, gibanlas na untang kabaybayonan sud lang sa duha ngadto sa lima ka gutlo.  Di human sa duha ka oras, suma sa gituohan sa mga nanagan gikan sa downtown paingon sa uptown area sa Dakbayan sa Sugbo niadtong Lunes sa hapon.  Ni human sa pila ka adlaw, suma sa gikahadlokan sa taga Sugbo ug Negros Oriental nga wa pa mamalik sa ilang pinuy-anan hangtod karon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com