Arangkada of Leo Lastimosa for October 3, 2011

Sistema sa inhustisya

Ang expose ni kanhi kongresista Antonio Cuenco sa gidudahang drug lords sa Sugbo ug Central Visayas niadtong 2001, hingpit sa tanang makapa-ukyab nga lamas:  Si Cuenco maoy tsirman sa House Committee on Dangerous Drugs; gipaluyohan sa mga sakop sa komitiba sa iyang kawsa; ginganlan ang dagkong mga negosyante ug mga durugista nga ang uban napapriso na sa kapolisan; gitumbok sang nagkalainlaing buhatan sa gobyerno nga nakigkonsabo sa mga durugista; ug may mga testigo nga niangkon sa ilang kalambigitan sa negosyo sa ilegal nga drugas.

Ang pagtingog ni Cuenco gipasidunggan sa mga Sugbuanon.  Sa kataposan, may nangisog na gyod batok sa bangis nga mga sindikato sa ilegal nga drugas.  Ang bituon ni Cuenco nitiurok hinuon dihang napakyas pagmatuod sa iyang mga pasangil.

-o0o-

Ang expose ni Cuenco nahimong simbolo unsa ka way kapuslanan ang mga imbestigasyon sa Kongreso:  Way ebidensiya nga makabarug sa korte; ang kapolisan ug ubang buhatan sa gobyerno napakyas pagtakdo sa kaliboan ug usa ka detalye nga nitumaw sa daghang hugna sa imbestigasyon; ug bisan unsa kainit nasapawan sa mas bag-ong mga kontrobersiya.

Napamatud-an sa expose ni Cuenco nga ang Kongreso kutob ra sa pagbisto.  Di makapugos sa ubang buhatan sa gobyerno pagsunod sa ilang gustong direksiyon sa kaso.  Labaw nang di kadiktar sa mga hukmanan pagdason sa ilang gideklarar nga mga sad-an sa bangis nga mga krimen.

-o0o-

Ang labing makaluluoy nga mga biktima sa expose ni Cuenco mao silang Ananias Dy ug Bernard Liu, nangangkong bodyguards sa managsuong Peter ug Wellington Lim nga ilang gilambigit sa drugas.  Ambot gusto bang magbag-o sa kinabuhi, o nanimawos lang, ang ilang testimoniya batok sa mga Lim, nga gihangop pag-ayo sa mga Sugbuanon, maoy gigamit pag-apiki nila.
Gipatay si Dy lima ka tuig human sa expose, gisunod si Liu napu ka tuig human sa expose.  May kalambigitan ba sa expose ang ilang kamatayon o may lain silang atraso?  Wa pa masulbad ni Dy hangtod karon.  Gikahadlokang mao say dangatan sa kamatayon ni Liu.

-o0o-

Ang paghungaw sa expose ni Cuenco maoy hinungdan nga ubos ang pagtan-aw sa publiko sa mga imbestigasyon sa Kongreso.  Bisan unsa kamasaaron ang sinugdanan, gikahadlokan nga makapahugno ra gihapon ang sangpotanan.  Sama nga ang nahitabo nilang Dy ug Liu nakapasamot sa kamapanagan-on sa mga nakasaksi sa mga krimen o kahiwian sa pagsugal sa ilang seguridad.
Ang kataphaw sa Kongreso ug ang kahadlokan sa mga testigo maoy ampay sa drug lords, mga kawatan sa gobyerno ug ubang mga sindikato.  Sa way paghisgot sa laing di malalis nga pait nga kamatuoran:  May mga polis, mga piskal, mga huwes ug ubang opisyal sa gobyerno nga tinuod gyong kakonsabo sa mga kriminal; ug ang depektusong burukrasya ug sistema sa hustisya maoy nakapasiaw nila.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for October 2, 2011

Biya sa panahon


Wa pa mahuman ang lalis hangtod karon kon makaayo o makadaot ba ang pagpagawas sa Wikileaks sa sekretong cables sa mga embahada sa Estados Unidos sa Manila ug ubang kaulohan ngadto sa State Department sa Washington D. C.  Dunay nipasidungog sa Wikileaks sa maisugong pagbutyag sa kamatuoran; samtang may nitunglo sab sa pundok nga iresponsable nga nipahimutang sa kakuyaw sa mga sekretong militar ug diplomatikanhon sa US ug ubang kanasuran.
May nipasidaan sa media sa di paghatag og importansiya sa mga dokumento sa Wikileaks nga gihulagway nga basura kay kasagaran mga huhungihong nga way sukaranan.  Apan may niawhag sab sa media paggamit sa kasayuran sa Wikileaks pagbutyag sa tinuod nga US foreign policy sa Pilipinas ug ubang kanasuran.

-o0o-

May mga nangangkon sab nga eksperto sa media nga nihulagway sa mga dokumento sa Wikileaks nga hilaw, nga di angayang iyabo ngadto sa katawhan ug busa kinahanglan nga ag-agon ug hubaron ug ipasabot sa lehitimo nga mga sakop sa media aron mas masabtan sa katawhan.
Kumbinsido sila nga ang propesyonal nga mga sakop sa media maoy labing takos nga mohukom unsa nga mga dokumento nga ipagawas ug unsay angayng ibasura.  Niinsistir sila nga ang media gikinahanglan aron masabtan ug matugkad sa katawhan kinauyokan sa kontrobersiyal nga mga dokumento nga way pili nga gimantala sa Wikileaks.

-o0o-

Sukwahi ang akong hunahuna.  Alang nako ang Wikileaks ug ang mga konsumidor sa kasayuran wa magkinahanglan sa media aron pagmantala ug pagsabot sa mga dokumento.  Kon hangtod karon may mga sakop pa sa media nga nakumbinser sa ilang propaganda nga sila pay nagkontrolar unsay mogawas nga balita, ang Wikileaks maoy nagbuntaog nga ebidensiya sa lahi nga kamatuoran.
Sa labing uwahing ihap, kapin sa 30 milyones ka Pilipinhon ang may access sa internet.  Kasagaran nila mas kamao pa kay sa nanggungis nang mga sakop sa media pag-uliot sa nagbuntaog nga archive sa mga dokumento nga gimantala sa kaliboan ka mirror sites sa Wikileaks.  Sa pikas nga bahin, kapin ra sa duha ka milyon ang mobasa sa mga pamantalaan.

-o0o-

Sakto ang paniid nga ang Wikileaks di lang reaksiyon sa kamalinglahon sa US--lahi ang gisulti kay sa aktuwal nga gihimo--kon dili sa kapakyas sab sa media sa pagpangita sa kamatuoran ug paghatod ngadto sa katawhan sa labing mahinungdanon ug makahuloganong kasayuran.  Nga ang popularidad sa Wikileaks nanukad sa pagkahagsa sa credibility sa tradisyonal nga media.
Kon may mga sakop pa sa media nga nagtuong di sila mahimong laktawan sa internet, hagbay ra silang nabiyaan sa panahon.  Mas daghan nang konsumidor nga direktang nanguha og kasayuran gikan sa mga tinubdan.  Mas maayo tingaling tun-an na sa karaang media unsaon pagpasabot ang kahulogan sa balita sud sa limitasyon sa Twitter, Facebook, Google+ ug ubang social media networks.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com